Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24-36 tháng thông qua hoạt động nhận biết

 2 | 1 5
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
 Ngôn ngữ là yếu tố quan trọng, gắn liền với nguồn gốc, sự phát triển tồn tại 
của loài người. Ngôn ngữ là phương tiện để con người hiểu nhau, trao đổi thông 
tin qua lại với nhau nhằm thúc đẩy xã hội phát triển. Để có được ngôn ngữ 
phong phú, chính xác phải phát triển lời nói và hoàn thiện ngôn ngữ cho trẻ theo 
một quá trình ngay từ nhỏ. Bước đầu tiên là tập nói, tập phát âm chuẩn ngay từ 
khi trẻ bập bẹ tập nói đến các lớp học sau này.
 Trẻ mầm non là lứa tuổi “Học ăn, học nói” đặc biệt là giai đoạn hai tuổi, 
tốc độ phát triển ngôn ngữ của trẻ diễn ra rất nhanh. Hoạt động giáo dục nhận 
biết giúp trẻ phát triển vốn từ, nói rõ ràng, mạch lạc, biết diễn đạt suy nghĩ, yêu 
cầu của mình và phát âm chuẩn. Khả năng này không phải ngẫu nhiên có được 
mà phải được tập luyện và rèn ngay từ khi bắt đầu trẻ bi bô tập nói và trong quá 
trình trẻ đến lớp mầm non.
 Trẻ 24 - 36 tháng mới phát âm được một đến hai từ, lời nói của trẻ còn 
chưa rõ ràng mạch lạc, vốn từ của trẻ còn ít, đa số các cháu còn nói ngọng, nói 
lắp, nói không rõ chữ, rõ ý, hay lặp lại các câu nói của cô.
 Thông qua quá trình quan sát ở những giờ hoạt động nhận biết, tôi thấy các 
cháu rất thích được trò chuyện, thích được giao tiếp và thích được nói nhưng vì 
ngôn ngữ vốn từ còn hạn chế, các cháu sử dụng ngôn ngữ thụ động nhiều trẻ rất 
muốn nói nhưng lại không thể diễn đạt được hết những suy nghĩ yêu cầu của 
mình dẫn đến tình trạng cô hiểu sai ý trẻ, hoặc có một số cô không hiểu trẻ nói 
gì, không đáp ứng được nhu cầu của trẻ khiến trẻ sợ đến lớp.
 Là giáo viên mầm non trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ 24 - 36 tháng tuổi, 
tôi hiểu được tầm quan trọng của việc phát triển vốn từ và ngôn ngữ cho trẻ nhà 
trẻ. Tôi luôn nỗ lực và không ngừng tìm ra các biện pháp tích cực nhằm giúp trẻ 
phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là thông qua hoạt động nhận biết.
 Vì những lí do đó, tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp phát triển vốn từ 
cho trẻ 24 – 36 tháng thông qua hoạt động nhận biết” làm đề tài nghiên cứu và 
thực hiện.
II. Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm: 
 Nhằm tìm ra một số biện pháp để phát triển vốn từ cho trẻ 24 – 36 tháng. 
Rút ra một số kinh nghiệm cho bản thân khi dạy hoạt động nhận biết cho trẻ 24 
– 36 tháng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ, đạt được mục tiêu 4 | 1 5
 Trong những năm gần đây dưới sự chỉ đạo của Phòng giáo dục huyện
Phúc Thọ cũng như của nhà trường đã quan tâm chỉ đạo đến việc phát triển ngôn
ngữ cho trẻ mầm non trong trường nói chung và đối với trẻ 24-36 tháng nói
riêng, áp dụng các ứng dụng đổi mới phương pháp, đổi mới hình thức tổ chức 
lựa chọn các nội dung đưa vào để tổ chức. Giáo viên đã tích cực phát triển ngôn 
ngữ cho trẻ, tổ chức các hoạt động để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Tuy nhiên tôi 
nhận thấy chưa hiệu quả, giáo viên trong trường còn hạn chế các hình thức tổ 
chức hoạt động ngôn ngữ cho trẻ, chưa đổi mới hình thức phương pháp, vẫn còn 
gò bó, chưa tích cực để giúp trẻ được phát triển ngôn ngữ. Đối với thực tế trẻ lớp 
tôi phụ trách, tôi thấy trẻ lớp tôi là độ tuổi còn non nớt, nhiều trẻ chưa biết nói, 
một số trẻ chưa phát âm chuẩn, còn nhút nhát, vốn từ còn ít, nói còn ngọng, nói 
lắp, nói chưa rõ câu, nói bập bẹ nhiều cháu chưa phát âm được thành câu. Khả 
năng nhận biết của trẻ trong lớp không đồng đều. Ngôn ngữ của trẻ phát triển 
chưa đồng đều, bậc học mầm non đặc biệt coi trọng việc tổ chức các hoạt động 
phù hợp với sự phát triển của từng cá nhân trẻ,khuyến khích trẻ hoạt động một 
cách tích cực,hồn nhiên vui tươi, đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên phát huy 
khả năng sáng tạo trong việc lựa chọn và tổ chức các hoạt động chăm sóc và 
giáo dục trẻ một cách linh hoạt, thực hiện phương châm “Học mà chơi- Chơi 
mà học”. Đáp ứng mục tiêu phát triển của trẻ một cách toàn diện về mọi mặt. 
 Là giáo viên dạy trẻ 24-36 tháng, bản thân tôi thấy lo lắng đến vấn đề này, nếu 
như không kịp thời nghiêm túc thực hiện đúng chương trình quy định sẽ dẫn đến hậu 
quả rất lớn đối với trẻ, bởi trẻ từ 24-36 tháng đang ở thời kì cần cung cấp nhiều vốn 
từ cho trẻ phát triển tốt hơn. Chính vì vậy tôi đã nghiên cứu tìm ra một số biện pháp 
phát triển vốn từ cho trẻ 24-36 tháng thông qua hoạt động nhận biết. Trong quá trình 
thực hiện đề tài tôi còn gặp một số thuận lợi và khó khăn sau:
* Thuận lợi
 - Được sự quan tâm của phòng giáo dục huyện Phúc Thọ và Ban Giám 
Hiệu nhà trường cùng toàn thể các chị em đồng nghiệp đã tạo điều kiện về cơ 
sở vật chất, đồ dùng và tài liệu bồi dưỡng chuyên môn.
 - Giáo viên nhận được sự chỉ đạo sát sao, tận tình về chuyên môn theo 
chương trình giáo dục mầm non mới từ ban giám hiệu nhà trường. 
 - Lớp được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường .
 - Được học hỏi bồi dưỡng kinh nghiệm qua các buổi chuyên đề do huyện tổ 
chức tại các trường điểm, các buổi bồi dưỡng chuyên môn do nhà trường tổ chức.
 - Phòng học rộng rãi, thoáng mát, nhà trường mua sắm đầy đủ đồ dùng, 
 đồ chơi cho việc chăm sóc và giáo dục trẻ, đặc biệt là đồ dùng tranh ảnh các 
 chủ đề để phục vụ cho hoạt động nhận biết. 6 | 1 5
 đơn giản
 4 Khả năng nghe và hiểu vốn từ và 
 16 67% 8 33%
 phát âm
Qua bảng khảo sát trên tôi thấy kết quả của các mặt phát triển còn chưa cao đó 
là điều mà tôi phải suy nghĩ và khắc phục tìm ra biện pháp phát triển vốn từ cho 
trẻ 24 – 36 tháng thông qua hoạt động nhận biết
IV. Các biện pháp thực hiện
1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường lớp học thân thiện 
 Môi trường lớp học thân thiện, an toàn đối với trẻ là điều rất quan trọng. 
Khi trẻ được quan tâm, chia sẻ, được vui chơi thoải mái, được đáp ứng nhu cầu 
vui chơi thì khả năng giao tiếp, ứng xử sẽ phát triển theo hướng tích cực. Do vậy 
tôi luôn chủ động, sáng tạo trong việc tìm tòi, đổi mới xây dựng môi trường giáo 
dục trong và ngoài lớp học nhằm tạo hứng thú cho trẻ trong các hoạt động vui 
chơi và học tập. Môi trường lớp học luôn được thay đổi theo từng chủ đề sự 
kiện, đồ dùng đồ chơi cũng sắp xếp thay đổi thường xuyên, cung cấp thêm đồ 
dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu mở đa dạng phong phú, sắp xếp khoa học, hợp lý 
để trẻ dễ thấy, dễ sử dụng. Mỗi góc hoạt động chuẩn bị các bài tập, các nguyên 
vật liệu để kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ.
 Hình ảnh 1: Góc hoạt động với đồ vật
 Ví dụ: Chủ đề Giao thông góc bé chơi với hình và màu tôi đã chuẩn bị 
rất nhiều đồ dùng các PTGT khác nhau to rõ ràng, hình ảnh bắt mắt hấp dẫn, để 
hàng ngày kích thích trẻ đến bên góc gợi ý cho trẻ được gọi tên “ cái ô tô, máy 
bay, thuyền”. Để kích thích trẻ nói và phát âm gọi tên nhằm cung cấp vốn từ 
cho trẻ, để phát triển vốn từ. 
 Hình ảnh 2 Bé chọn hình PTGT và gắn.
 - Ở góc hoạt động với đồ vật tôi chuẩn bị đồ dùng ,các nguyên vật liệu để 
cho trẻ xếp chồng, xếp cạnh nhau, xâu vòng, xâu hạt,đồ dùng phù hợp với trẻ, 
hàng ngày tôi thường xuyên cho trẻ đến bên góc hoạt động với đồ vật, cho trẻ 
chơi với những đồ dùng đồ chơi trong góc đó như: xâu vòng, xâu hoa, xếp cạnh 
xếp chồng và gợi ý để trẻ gọi tên đồ dùng, đồ chơi trong góc giúp trẻ phát triển 
ngôn ngữ
 Ví dụ: Ở chủ đề động vật tôi yêu cầu trẻ xếp đường đi đến nhà bạn vịt, 
trong quá trình đó tôi gợi hỏi trẻ để trẻ nói.“ Con đang làm gì? Con cầm gì trên 
tay? Con đang xếp gì đây?” Xếp đường đi cho ai? .”
 Hoặc tôi cho trẻ xâu vòng tặng sinh nhật búp bê. Tôi hỏi trẻ “Con đang 
làm gì? Hạt gì đây? Hạt có màu gì? Xâu vòng để tặng ai?....” 8 | 1 5
xyên dẫn dắt, định hướng để trẻ đến bên các góc để được hoạt, gọi tên các đồ 
vật, con vật tong góc đó. Từ việc được tích cực hoạt động, được nói nhiều vốn 
từ của trẻ được hình thành và phát triển. 
2. Biện pháp 2: Chuẩn bị mọi điều kiện, phương tiện cho hoạt động
 Để ngôn ngữ cho trẻ đạt được kết quả cao thông qua hoạt động nhận biết, 
Tôi quan tâm chuẩn bị đồ dùng đồ chơi đa dạng, phong phú, tận dụng nguyên 
vật liệu sẵn có như: giấy, sỏi, cát, đá vỏ sò, thảm dạ, để làm đồ dùng đồ chơi 
minh họa cho giờ dạy.
 Ví dụ: Ở giờ hoạt động nhận biết “Một số loại quả”
 Tôi đã chuẩn bị sẵn một số loại cây ăn quả nhưng chưa có quả, quả rời và yêu 
cầu trẻ gắn quả lên cây giúp cô. (sử dụng trong trò chơi củng “Gắn quả lên cây”
 Hình ảnh 4: Bé đang chơi “Gắn quả cho cây”
 Để thu hút được sự chú ý của trẻ, tôi luôn chuẩn bị đồ dùng mới lạ, ngộ 
nghĩnh, thay dổi hình thức hoạt động vì sự chú ý của trẻ không lâu bền, nếu phải 
chú ý vào một đối tượng quá lâu, trẻ sẽ không chú ý, không tập trung dẫn đến là 
không nghe lời cô nói.
 Ví dụ: Khi dạy nhận biết con gà con tôi đã chuẩn bị rơm, dạ, que kem làm 
chuồng gà, cắt dạ làm cỏ cây nhặt sỏi đá để trang trí tạo mô hình trang trại cho 
trẻ đến thăm quan.
 Với nội dung ôn luyện củng cố tôi tổ chức thông qua trò chơi,với hình thức 
này tôi thấy trẻ rất hứng thú.
 Ví dụ: Cho trẻ Nhận biết Con thỏ
 Tôi chuẩn bị một con thỏ thật mang đến lớp và cho trẻ quan sát nhận biết 
và tập nói tên con thỏ, các bộ phận của con thỏ, tôi đặt ra các câu hỏi để trẻ trả 
lời dụ như: “Mắt của thỏ thế nào? Tai của thỏ dài hay ngắn? Lông của chú thỏ 
có màu gì?”. Trẻ trả lời “Mắt thỏ tròn xoe, tai thỏ dài, đuôi thỏ ngắn, thỏ có lông 
màu trắng, thỏ có chân”. Từ con vật thật trẻ sẽ hứng thú và tích cực hơn trong 
hoạt động nhận biết.
 Từ việc chuẩn bị đầy đủ dồ dùng phương tiện dạy học giờ dạy sẽ đạt được 
kết quả cao, trẻ hứng thú tham gia hoạt động, tích cực tương tác cùng cô từ đó 
ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ.
3. Biện pháp 3: Thay đổi hình thức giới thiệu bài, gây hứng thú giúp trẻ tập 
trung chú ý trong giờ hoạt động.
 Việc gây hứng thú cho trẻ rất quan trọng, vì vậy với mỗi đề tài, mỗi hoạt 
động tôi thường suy nghĩ, dẫn dắt trẻ theo một cách, hình thức khác nhau.